Borsada Tüm İşlemlerin Durmasına Neden Olan Devre Kesilmesi Nedir? Hangi Durumlarda Uygulanır?
Borsada devre kesici uygulaması merak edilen süreçlerden biridir. Borsa ile ilgilenenlerin mutlaka öğrenmesi gereken bu kavram hakkında bilmeniz gereken her şey bu içerikte. Borsada devre kesintisi nedir ve ilk kez ne zaman uygulandı sorularının yanıtlarını merak edenlerin içeriğine geçelim!
Borsa İstanbul, devre kesici uygulamasını internet sitesinde şu şekilde duyurdu:
“Bir sermaye piyasası aracında işlemler, seansın süreç bölümünde her zaman birden fazla fiyatla yürütülürken, belirli bir referans fiyat üzerinden hesaplanan fiyat değişiminin Borsa tarafından belirlenen eşik fiyatlara (oranlara) ulaşması veya bu fiyatları aşması durumunda işlem yapılır. ilgili sermaye piyasası aracı kesintili bir süre için emir toplama aşamasına alınır. Fiyat, ilgili sermaye piyasası aracı için tek fiyat yöntemi kullanılarak belirlenir. Tek fiyat yöntemine ilişkin işlemlerin tamamlanmasını müteakip ilgili sermaye piyasası aracına ilişkin işlemler her zaman seansın işlem kısmına dahil edilir ve çoklu fiyat prosedürü ile işlemlere devam edilir.’
Devre kesme işlemi Borsa İstanbul tarafından ilk kez 2015 yılında gerçekleştirilmiştir.
Otomatik Seans Durdurma Sistemi olarak da bilinen devre kesme uygulaması ile işlemler durdurulur ve yatırımcıya bilgi alma fırsatı verilir.
Devre kesme, borsadaki yatırımcıları korumak için geliştirilmiş bir uygulamadır. Bu uygulamada yatırımcıları korumak amacıyla borsada alım satım işlemleri bir süreliğine askıya alınmıştır.
Borsada işlem yapan yatırımcıların fiyat dalgalanmalarından olumsuz etkileneceği durumlarda devre kesici uygulaması kullanılmaktadır.
Bu uygulamanın temel amacı panik satışının önüne geçmektir. Panik alımları olduğunda bu uygulama tekrar kullanılabilir.
Borsada güvenilir işlem için devre kesici uygulaması son derece gereklidir.
Bir hisse senedinin fiyatında ani bir düşüş veya artış olduğunda borsa bu duruma devre kesici uygulamasıyla müdahale eder.
Bir hissenin fiyatında %5’lik bir düşüş ya da %10’luk bir artış olduğunda devre kesici uygulaması ile bu duruma müdahale edilir ve tüm emirler iptal edilir.
Kesici uygulaması için dışarıdan herhangi bir müdahaleye gerek yoktur. Bu uygulama, kurallar karşılandığında otomatik olarak devreye girer.
Yani devre kesici hisse senedi fiyatlarını algılar ve piyasadaki hisse senedi emirlerini otomatik olarak iptale çevirir.
Devre kesici uygulaması hem BIST100 gibi geniş piyasa endeksleri hem de hisse senetleri için kullanılmaktadır.
BIST100 endeksindeki ilk eşik %5 ve daha fazla düşerse devre kesici uygulanır. Ayarlanan ikinci eşik %7 veya daha fazladır.
Borsa İstanbul’da devre kesici uygulaması başlatıldığında ilk 20 dakika işlem yapılamaz. 20 dakika sonunda 5 dakika boyunca devre kesici uygulandığında emirler sabit fiyattan toplanır.
Sonraki 5 dakika içinde emirler eşleştirilir ve tüm emirler en çok emri gerçekleştirmek için tek bir fiyattan gerçekleştirilir.
Toplam 30 dakika sonunda şalter uygulaması sona erer. Fiyat sistemi ile borsadaki süreçler her zaman devre öncesi uygulamaya döner.
Stoklar için devre kesici uygulaması biraz farklıdır. Borsa İstanbul’da hisse senetleri 3 farklı piyasada bulunmaktadır. Devre kesici uygulaması da buna göre değişir.
Yıldız Pazar payları için %10 oranında devre kesici uygulanmaktadır. Devre kesici eşiği Ana Pazar payları için %7,5, Alt Pazar payları için %5’tir.
